Wat is UCD?
Dit is een van de oudste en meest geciteerde modellen uit de veranderkunde. Dit model is in 1947 bedacht door Kurt Lewin. Zijn idee hierbij was dat gedrag wordt bepaald door een evenwicht van krachten (driving forces vs. restraining forces). Om verandering te laten slagen, moet je dat evenwicht verstoren.
Het model -en de naam zegt het al- bestaat uit 3 stappen:
Unfreeze (ontdooien):
De huidige situatie wordt losgemaakt. Mensen en organisaties moeten zich bewust worden dat verandering nodig is. Dat vraagt vaak om het doorbreken van gewoonten, overtuigingen of bestaande structuren.
Hoe pak je dat aan?
- Urgentie aantonen: laat zien waarom verandering nodig is (cijfers, klantklachten, externe druk).
- Bewustzijn creëren: communiceer over de problemen van de huidige werkwijze.
- Weerstand bespreekbaar maken: vraag mensen wat ze moeilijk vinden, neem zorgen serieus.
Change (veranderen)
In deze fase wordt de daadwerkelijke verandering ingevoerd: nieuwe processen, nieuw gedrag, nieuwe systemen. Het is vaak een onzekere en instabiele periode.
Hoe pak je dat aan?
- Faciliteer leren en experimenteren: bied training, pilots of testomgevingen.
- Betrek mensen actief: laat teams meedenken over de oplossing, geef eigenaarschap.
- Communiceer voortdurend: helder en transparant over wat er verandert.
Refreeze (bevriezen)
De verandering wordt verankerd in de organisatie. Nieuwe routines worden gestandaardiseerd en ingebed, zodat mensen niet terugvallen in oude patronen.
Hoe pak je dat aan?
- Nieuwe routines vastleggen: beschrijf processen, rolverdelingen, checklists.
- Beloningsstructuren aanpassen: waardering of bonussen koppelen aan het nieuwe gedrag.
- Succes zichtbaar maken: vier mijlpalen en deel resultaten.
Kritiek
Het model wordt vaak als vaak als te simplistisch beoordeeld, mede omdat dit model suggereert dat je in de laatste fase in een stabiele situatie terecht . Tegenwoordig is de ervaring dat verandering eigenlijk een continu proces is. Onder meer het 8-stappenmodel van Kotter is eigenlijk een uitbreiding op het model van Lewin.
